Herstel van Davids vervallen hut

De context

De schrijver van dit Bijbelboek heet Amos, wat ‘beladene’of ‘last’ betekent. Hij leefde tussen 766 en 753 v. Chr., de periode dat Jerobeam II in Israël en Uzzia in Juda regeerde. Amos predikte in het noordelijk koninkrijk, namelijk in Bethel waar het gouden kalf stond. Het was een tijd van welvaart en voorspoed. We weten niet zeker hoelang het optreden van deze profeet duurde. Voor Israël was het een rustige periode met weinig druk van de omliggende grootmachten. De welvaart nam, vooral onder de stedelingen, toe. Hier tegenover stond echter dat de armen steeds armer werden. Vooral in Samaria had zich een rijke, verkwistende klasse ontwikkeld. Tegen hen preekte Amos over misbruik van rijkdom, macht en privileges ten koste van de armen.

De boodschap van Amos

Amos' harde kritiek richt zich op een aantal concrete zonden:

• Men onderdrukt de armen en behandelt hen als koopwaar (2:6v; 4:1; 5:11v; 8:6);
• De rechtspraak deugt niet (5:10; 6:12);
• Men knoeit met maten en gewichten (8:5);
• Leegheid van het leven van de rijken die in luxe leven (4:1; 6:4).

Deze zonden hebben ook een religieus karakter, want de eer van God staat hiermee op het spel. Wie de naam van zijn naaste schendt, schendt de naam van God. Zo is de dienst aan God ook huichelachtig. God zal daarom Zijn volk straffen (3:2).

Hoop

Maar naast de oordeelsaankondigingen gloort er ook hoop in het slot van zijn prediking. De oordelen zullen komen, maar God zal ook herstel geven. Het volk zal in ballingschap worden weggevoerd, maar God zal Zijn volk ook weer terugbrengen. Lees de verzen 11-15 van hoofdstuk 9 maar eens. In deze verzen zien we drie rijke beloften voor Israël:

1. De herbouw van het huis van David;
2. De terugkeer van het volk;
3. De vruchtbaarheid van het land.

We willen nu vooral kijken naar het herstel van de “vervallen hut van David”. Met deze woorden wordt het herstel van Israël voorzegd, zoals het eerst was in al zijn glorie (“als in de dagen van ouds” 9:11). Het huis van David is verdeeld en vervallen. Commentatoren zeggen dat het hier gaat om het herstel van het twee stammenrijk en het tien stammenrijk. In de context van het boek Amos is dit een aannemelijke verklaring, de scheuring tussen beide rijken neemt er namelijk een belangrijke plaats in. In de vertaling van 1951 wordt ook letterlijk het “herstel van scheuren” genoemd (9:11). Het gaat hier om het huis van David, het Davidische koningschap dat weer als één rijk zal worden hersteld. Maar wanneer zal dit vervuld worden? Er zitten meerdere lagen in de vervulling van deze profetie.

De hut in het Nieuwe Testament

In Handelingen 15 citeert Jacobus dit vers tijdens het apostelconvent (Hand. 15:16-17). Eerst houdt Petrus een toespraak naar aanleiding van het feit dat het evangelie ook naar de heidenen is gegaan en zij de Heilige Geest ontvangen hadden. En dat nota bene zonder besnijdenis en het onderhouden van de wet van Mozes! Hoe kan dat? Petrus had het wel erg ‘bont’ gemaakt door zelfs te beweren dat Joden op dezelfde wijze behouden moesten worden als de heidenen (vers 11). Maar dan volgt de verklaring van Jacobus “hoe God van meet aan erop bedacht geweest is een volk voor zijn naam uit de heidenen te vergaderen” (vers 14). Vervolgens koppelt Jacobus dit aan de profetie van Amos. Hij legt hier zijn hand op deze belofte. Hij ziet in Christus de vervulling van het herstel van het Davidisch koningschap, maar daaraan voorafgaand het ontstaan van een gemeente van gelovigen. Het heil is niet alleen voor Israël, maar voor de gehele mensheid (vers 17). Let hier op een verschil in woordkeus: Jacobus zegt niet zoals Amos “Te dien dage”, maar zegt “Na deze”. Er is hier dus sprake van een volgorde:

1. God vergadert Zich eerst een volk uit de heidenen (vers 14);
2. daarna komt Hij weder om de vervallen hut van David weder op te bouwen (vers 16);
3. met als gevolg dat het overige deel der mensen de Heere zoeken (vers 17).

Eschatologisch

Het “te dien dage” geeft een eschatologische lading aan deze profetie. Amos kijkt hier ver de toekomst in naar het einde der tijden. In die dagen zullen al deze beloften volledig werkelijkheid worden. Dan zal de volheid der heiden aanbreken (Rom. 11:25) en Christus' koninkrijk gevestigd worden. Christus zal dan als koning regeren, als de ware Zoon van David. Nu is het heil naar de heidenen gegaan. Niet omdat God Zijn volk verstoten heeft, maar met het doel dat eens “gans Israël zalig zal worden”¹. Jacobus voegt hier ook de woorden “Ik zal wederkeren” tussen. God zal dus terugkeren naar een volk dat Hij nu verlaten heeft (vgl. Ezech. 7:22). De vervulling is dus een geestelijk herstel, maar tegelijk een fysiek herstel van een volk in ballingschap. God zal Israël terugbrengen in het door Hem gegeven land (Amos 9:15).

Zover is het nu nog niet. Nu wonen Joden nog deels verspreid over de wereld en staat er eerst een verdrukking te wachten. Maar in deze moeilijke tijden is er de boodschap van hoop. God zal herstel geven!

Voetnoot:
1. 'Gans Israël' is het overgebleven deel, vgl. Zach. 13:8 met Rom. 9:6